سوریه، فضا را بازتر می‌کند؟

لینا سینجاب

خبرنگار بی بی سی در دمشق

بشار اسد، رئيس جمهور سوريه می گوید سوريه با مصر و تونس فرق مى كند و دولت سوريه به خواست مردم نزديك است

حسام يعقوب ۲۲ ساله كه دانشجوى پزشكى است در كافه اینترنتی در دمشق پشت كامپيوترش نشسته و در فيس بوك با دوستانش معاشرت مى كند.

سورى ها براى اولين بار پس از سال ۲۰۰۷ اجازه يافته اند بدون استفاده از سرورهاى پروكسى(فيلتر شكن) كه در خارج كشور فعالند، از سايتهاى فيس بوك و يوتيوب استفاده كنند.

در واقع مقامات چيزى در اين مورد اعلام نكردند؛ اما رسانه ها چندى قبل گزارش دادند كه به ارائه دهندگان سرويس اينترنت گفته شده تا در پاسخ به درخواست جوانان سورى، فايروال(ديوار آتش) مورد استفاده براى فيلتر كردن اين سايتها را غير فعال كنند.

آقاى يعقوب مى گويد:"من از اول هم نفهميدم چرا اين سايتها را بستند كه حالا بخواهند بازشان كنند."

قول هاى زود هنگام بشار اسد براى آزادسازى فضا و اصلاحات- كه به عنوان بهار دمشق شهرت يافت- هيچگاه عملى نشد

هنوز هم بسيارى از سايتها، مخصوصا وبلاگهاى منتقد وضعيت سوريه و همچنين ويكى پدياى عربى مسدود هستند.

اطمينان بيشتر

زياد حيدر، سردبير يكى از بخشهاى روزنامه هوادار دولت، الوطن مى گويد اين اقدامات نشانه بهبود و اطمينان بیشتر در دولت و دستگاه حاكم است.

او گفت: "اين اطمينان در دو سطح ديده مى شود. يكى اطمينان دولت به مردم و ديگرى اطمينان دولت به روشى كه براى اداره كشور به كار مى گيرد. به همين دليل دولت هيچ ترسى از باز كردن فضا ندارد."

كاملا مشخص است كه دولتمردان سوريه تحت تاثير رخدادهاى ساير كشورهاى خاور ميانه قرار گرفته اند

اگر چه اين حركات را مى توان به عنوان اعطاى حقوقى جهت پيشگيرى از وقوع نا آرامى هايى مانند آنچه در تونس و مصر اتفاق افتاد تلقى كرد، اما با توجه به اينكه بسيارى از سورى ها پيش از اين هم با استفاده از پروكسى از اين سايتها استفاده مى كردند، نمى توان اين اقدام را به حساب كوتاه آمدن دولت در برابر مردم گذاشت.

وزارت امور خارجه آمريكا به سرعت خوشحالى خود را از اين اقدام سوريه ابراز کرد اما در عين حال از احتمال وجود خطر براى كاربران به دليل عدم وجود آزادى بيان واقعى ابراز نگرانى كرد.

آلك راس، يكى از مشاوران خانم كلينتون، وزير امور خارجه آمريكا، در توييتر نوشت: "از حركت مثبت سوريه در مورد فيس بوك و يوتيوب خوشحالم اما نگرانم كه عدم وجود آزادى بيان، كاربران را در معرض خطر قرار دهد."

چنين اقدامى در كشورى كه هزاران زندانى سياسى دارد، مى تواند دست دولت را در برخورد با مخالفان باز تر كند و علت اصلى نگرانيها هم همين است.

پروكسى و رمز عبور

به تازگى در فيس بوك فراخوانى شبيه آنچه كه در مصر توانست دهها هزار نفر را به خيابان ها بكشد، براى "روز خشم" در دمشق داده شد.

تاكنون مردم از پروكسى هايى كه با استفاده از كلمه عبور محافظت مى شوند، يا ساير سايتهاى فیلترشکن مجانى براى دسترسى به فيس بوك استفاده مى كردند كه امكان کنترل پست هاى خصوصيشان را از دولت سلب مى كرد.

يك متخصص آى تى اهل سوريه كه نخواست نامش فاش شود به بى بى سى گفت "باز گذاشتن فيس بوك به دولت امكان كنترل بيشتر اطلاعات خصوصى را مى دهد."

او ادامه داد:"به نظر من آنها پس از آنچه درمصر و تونس اتفاق افتاده به اين نتيجه رسيده اند كه بهتر است با باز گذاشتن سايتها در جريان اتفاقات قرار بگيرند."

صفحه تظاهرات در سوريه ۱۲ هزار حامى در فيس بوك پيدا كرد اما در نهايت اثرى از تظاهرات ديده نشد و تنها نتيجه آن حضور پررنگ نيروهاى امنيتى در اطراف ساختمان پارلمان كه قرار بود تظاهرات در مقابل آن انجام شود.

بشار اسد، رئيس جمهور سوريه، ماه پيش به وال استريت ژورنال گفته بود كه سوريه با مصر و تونس فرق مى كند و دولت سوريه به خواست مردم نزديك است.

اوگفت: "در سوريه شما مجبوريد مطابق خواست و باور مردم رفتار كنيد و همين سبب ثبات كشور مى شود. مساله اصلى همين است و اگر اتفاق نظر وجود نداشته باشد، خلاء ناشى از آن موجب نا آرامى خواهد شد."

بهار دمشق

با اين وجود، كاملا مشخص است كه دولتمردان سوريه تحت تاثير رخدادهاى ساير كشورهاى خاور ميانه قرار گرفته اند.

با شروع وقايع مصر، دولت سوريه با وجود آنكه قبلا اعلام كرده بود كه يارانه هايى را كه باعث تضعيف بودجه ملى مى شود، قطع خواهد كرد، سهميه سوخت حرارتى كاركنان بخش دولتى را افزايش داد.

آقاى اسد هم قول داد كه اصلاحات سياسى انجام دهد.

تحليلگران بر اين باورند كه مخالفت ياران قديمى و محافظه كار حافظ اسد، موجب شد تا وعده‌های بشار اسد عملى نشود

اين رئيس جمهور ۴۵ ساله قدرت را در سال ۲۰۰۰ پس از سه دهه حكمرانى پدرش از او به ارث برد.

او آرام آرام در جهت كم كردن محدوديت رسانه ها و فعاليت هاى اقتصادى حركت كرده است.

اما اين قول هاى زود هنگام او براى آزادسازى فضا و اصلاحات- كه به عنوان بهار دمشق شهرت يافت- هيچگاه عملى نشد.

تحليلگران بر اين باورند كه مخالفت ياران قديمى و محافظه كار پدرش موجب شد تا اين وعده ها عملى نشود.

حكومت سوريه پس از اتفاقات اخير خاورميانه كنترل هاى امنيتى را افزايش داده اما این كشور از سال ۱۹۶۳ تاكنون همچنان تحت قوانين شرايط اضطرارى اداره مى شود.

چندى پيش ديدبان حقوق بشر خواستار آزادى فورى غسان النجار، رهبر گروه كوچك جريان دموكراتيك اسلامى شد. او در ۴ فوريه به علت دعوت به روز خشم كه در فيس بوك انجام شده بود بازداشت شد.

پيتر هارلينگ، يكى از مديران گروه بین المللی بحران مى گويد معلوم است كه وقتى منطقه در حال تغييرات شديد است، سوريه نيز بايد اصلاحات بسيار بيشترى انجام دهد.

آقاى هارلينگ مى گويد: "مساله خوشحال كردن كاربران فيس بوك نيست؛ آنچه از اين اتفاقات بر مى آيد آن است كه اصلاحات اساسى كه كشورى مانند سوريه و ساير كشورهاى منطقه به آن نياز دارند بايد به صورت جدى مد نظر قرار گيرد."