سطح مریخ از فرودگر وایکینگ، این طور به نظر می‌رسد. (ناسا)

تا جایی که ما می‌دانیم، از میان ۹ سیاره‌ی منظومه‌ی شمسی، تنها دو سیاره، گزینه‌های مناسبی برای زندگی به نظر می‌رسند. نزدیک‌ترین سیاره به خورشید، یعنی عطارد یا تیر (Mercury)، بیش از اندازه داغ است. سیاره‌ی بعدی، ناهید یا زهره (Venus)، اگرچه از لحاظ اندازه و شکل، به زمین شباهت بسیاری دارد، اما دمای آن در حالت متوسط، ۴۷۵ درجه‌ی سلسیوس است (این هم زیادی داغ است) و آب حیات‌بخش در آن وجود ندارد.

در زمین، نشانه‌های وجود حیات هوشمند وجود دارد. سیاره‌ی بعدی، مریخ (Mars) است که اندکی بعد به آن خواهیم پرداخت. در ورای آنان، سیارات، به استثناء پلوتون (Pluto)، غول‌های گازی (مشتری یا هرمز Jupiter، زحل یا کیوان Saturn، اورانوس Uranus و نپتون Neptune) هستند که جو پرفشار و دمای هوای سردشان، اگر اساساً مانعی برای حیات نیست، اما حکایت از آن دارد که زندگی در چنین سیاراتی، می‌تواند تفاوت‌های فراوانی با زندگی ما داشته باشد.

یک قرن پیش، هنگامی که تلسکوپ‌های بزرگ، ساخته شدند، اخترشناسان، توجه خود را به مریخ معطوف کردند. جیووانی اسکیاپارلی (Giovanni Schiaparelli) ایتالیایی، مجموعه‌ای از مشاهدات خود از مریخ را منتشر ساخت که شامل توصیفاتش از canali (به ایتالیایی یعنی شیارها channels) می‌شد. وقتی این کلمه در انگلیسی به اشتباه، canals به معنای قنات ترجمه شد، این تصور به وجود آمد که حیاتی هوشمند، در حفر این شیارها دست داشته است. بعدها، پرسیوال لوول (Percival Lowell)، که برای چندین دهه، مریخ را از رصدخانه‌اش در فلگستف آریزونا بررسی می‌کرد، ایده‌ی قنات‌ها را گسترش داد و و گفت آن‌ها توسط موجوداتی هوشمند حفر شده‌اند. حتی کسانی بودند که مدعی شدند قمرهای مریخ، در واقع، ماهواره‌های مصنوعی هستند.

مشاهدات دقیق‌تر در این قرن، نشان می‌دهند، شیارهای پیشتر دیده شده، با خصوصیات واقعی سطح مریخ، همخوانی ندارند. بهترین توجیه برای مشاهدات پیشین، طوفان‌هایی هستند که سنگ‌های تیره‌ی سطح مریخ را گاه با ماسه‌هایی به رنگ روشن‌تر می‌پوشاند و گاه این ماسه‌ها را کنار می‌زند.

سیاره‌ی مریخ (ناسا، کالوین جی. همیلتون)

کاوش‌گران (که فرودگران بر سطح مریخ را نیز شامل می‌شوند)، در بررسی‌های دقیق‌تر از کره‌ی مریخ، نشانی از حیات هوشمند یا بقایای آن نیافته‌اند. اما روبات‌های ناظر و فرودگران، آثاری از بسترهای خشک‌شده‌ی جریان آب یافتند که نشان می‌داد، آب، لازمه‌ی زندگی زمینی، زمانی بر سطح مریخ، جاری بوده است. ظاهراً این سیاره، هم‌اکنون، کاملاً بی‌آب است. دمای هوای مریخ در بهترین حالت، به ۷۰ درجه‌ی فارنهایت می‌رسد، اما معمولاً دمای این سیاره زیر دمای انجماد است. هوای این سیاره رقیق بوده، برای ما قابل استشمام نمی‌باشد. این عوامل، به طور کامل وجود حیات را نقض نمی‌کنند. فرودگرهای وایکینگ ۱ و ۲، تلاش کردند برای یافتن نشانه‌هایی از فعالیت فعالیت ارگانیک، از خاک مریخ نمونه‌برداری کنند. اکثر آزمایشات، منفی بودند و دلیل یک نتیجه‌ی مثبت هم، احتمالاً واکنش‌های شیمیایی نامعمول در خاک بود. این آزمایشات نیز، وجود حیات اولیه در مریخ را به کلی رد نمی‌کنند، زیرا تنها بخش کوچکی از سطح آن مورد بررسی قرار گرفته است.

«چهره»‌ی روی مریخ (ناسا، کالوین جی. همیلتون)

عکس‌های تهیه شده از عوارض مریخ، شکل‌های برجسته‌ی عجیبی را نشان می‌دادند: مجموعه‌ای از تپه‌ها که وقتی خورشید در زاویه‌ی خاصی از آن قرار می‌گیرد، شبیه به یک چهره می‌شود. در کنار این چهره، اشکال دیگری هم بودند به شکل هرم. عده‌ای این اشکال را مجسمه هایی می‌دانند که مریخی‌ها ساخته‌اند. مثل تصاویر عظیمی که در مناطقی همچون نازکای پرو، روی سطح زمین کشیده شده‌اند. با این حال، بیشتر به نظر می‌رسد که این اشکال، پدیده‌هایی کاملاً طبیعی هستند، همچون اشکال یا چهره‌هایی که انسان‌های خیال‌پرداز، بر روی کره‌ی زمین، در کوه‌ها و تپه‌ها می‌بینند.

اروپا، قمر مشتری (ناسا، کالوین جی. همیلتون)

یک گزینه‌ی شگفت‌انگیز دیگر برای وجود حیات، در منظومه‌ی شمسی ما وجود دارد. بسیار دورتر از مدار مریخ، بزرگترین سیاره‌ی منظومه‌ی شمسی قرار دارد؛ غول گازی مشتری. به نظر می‌رسد یکی از قمرهای مشتری به نام «اروپا» (Europa)، از یخی هموار اما ترک‌خورده پوشیده شده باشد. دانشمندان می‌گویند نیروهای کششی اروپا، که در اثر کشش جاذبه‌ی مشتری و حرکت مدار این قمر پدید می‌آید، ممکن است باعث ایجاد هسته‌ی داغ در اروپا شود. اگر این طور باشد، احتمالاً زیر قشر یخی اروپا، آب مایع وجود دارد. منفذهای آتشفشانی این بستر اقیانوسی، می‌توانند محیطی مناسب برای گونه‌هایی از حیات به وجود آوردند، گونه‌هایی مشابه دسته‌ای از موجودات، که برای زنده ماندن، در منفذهای حرارتی اقیانوس‌های زمین ساکن می‌شوند. با این حال بعید به نظر می‌رسد که این موجودات، در صورت وجود داشتن، بتوانند بشقاب پرنده برانند.

منبع زبان اصلی: unmuseum

برگردان: شگفتیها دات کام

_________________ زندگی در منظومه‌ی شمسی ما